Περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου

Το Ηράκλειο είναι η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης. Αποτελεί έδρα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, της Περιφέρειας Κρήτης (επανήλθε ως πρωτεύουσα το 1971), καθώς επίσης έδρα της Εκκλησίας της Κρήτης και του Αρχιεπισκόπου της.

Ο Δήμος Ηρακλείου, όπως προέκυψε με το πρόγραμμα Καλλικράτης, είναι ο τέταρτος πολυπληθέστερος της χώρας με 179.302 κατοίκους (απογραφή 2021). Ο πληθυσμός της πόλης του Ηρακλείου ανέρχεται στους 162.591 κατοίκους (απογραφή 2021). Οι κύριοι οικονομικοί τομείς της πόλης είναι η βιομηχανία, η γεωργία, το εμπόριο, η κτηνοτροφία και ο τουρισμός. Διαθέτει βιομηχανική περιοχή 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του κέντρου. Το Ηράκλειο διαθέτει επίσης ένα από τα μεγαλύτερα σήμερα σε κίνηση αεροδρόμια της Ελλάδας (δεύτερο στο σύνολο μετά της Αθήνας και πρώτο σε ναυλωμένες πτήσεις), το αεροδρόμιο “Νίκος Καζαντζάκης”, καθώς και λιμάνι με πυκνή ακτοπλοϊκή συγκοινωνία κυρίως με τον Πειραιά, τη Σαντορίνη και άλλα νησιά.Η πόλη του Ηρακλείου ανακηρύχθηκε για το έτος 2017 ως η ταχύτερα τουριστικά αναπτυσσόμενη περιοχή στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την κατάταξη το Ηράκλειο αναδείχθηκε η 19η πόλη στην Ευρώπη για το 2018 με 3,4 εκατομμύρια αφίξεις. Στο Ηράκλειο βρίσκονται δύο από τα μνημεία στη λίστα με τα υπό ένταξη μνημεία στην UNESCO, η Κνωσός και οι Ενετικές Οχυρώσεις.

Το Ηράκλειο βρίσκεται στα βόρεια παράλια της κεντρικής Κρήτης, έναντι της νησίδας Δία (Ντία), στον κόλπο του Ηρακλείου. Τα παράλια του Ηρακλείου χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη μικρών λόφων ύψους μερικών δεκάδων μέτρων και μικρών επιπέδων κομματιών. Προς τη Νέα Αλικαρνασσό στα ανατολικά υπάρχουν επίσης χαμηλοί λόφοι, ενώ προς τα δυτικά, στην περιοχή Στόμιο-Αμμουδάρα, το ανάγλυφο είναι πιο ήπιο, εξαιτίας των εκβολών του ποταμού Γιόφυρου, ο οποίος έχει φέρει φερτά υλικά. Στην ενδοχώρα, προς τα νότια, βρίσκεται η πεδιάδα του Ηρακλείου, η οποία χωρίζεται στα δύο από το όρος Γιούχτας. Η περιοχή του Ηρακλείου τεκτονικά χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ρηγμάτων σε άξονα βορρά-νότου.